Komünalizm için network
Son günlerde Zapatistalar idari yapılarını feshettiklerini açıkladılar. Bu durum sosyal medyada bazı karışıklıklara neden oldu. Aşağıdaki metin bunun tam olarak ne anlama geldiğini ve bu açıklamaların nasıl kategorize edilmesi gerektiğini açıklığa kavuşturmaya çalışmaktadır. Ön sonuç: a) yapılar tabandan daha demokratik hale geliyor, b) karteller ve paramiliter güçler tarafından uygulanan şiddet şu anda had safhada ve önümüzdeki aylarda Avrupa halkının dayanışmasına ihtiyaç duyulacak.
Kasım ayında “Meksika’nın güneydoğusundaki dağlardan gelen” bir bildiri Zapatista İsyancı Özerk Belediyelerinin (MAREZ) ve İyi Hükümet Konseylerinin (juntas de buen gobierno, JBG) feshedildiğini duyurdu. Sosyal medyada bu durum kısmen Zapatista hareketinin bir başarısızlığı olarak algılandı ve üzüntüyle karşılandı. Kafa karışıklığını ve netlik eksikliğini gidermek için Zapatista dayanışma hareketinden bazı kişilerden durumu kategorize etmelerini istedik.
Açık olan tek bir şey var: Chiapas’taki direniş ve özerklik devam edecek. Zapatistalar sadece yapılarını yeniden düzenliyor. Zapatistalar 12 Kasım 2023 tarihli bildiride açıkça şöyle yazıyorlar: “Bu gezegenin herhangi bir köşesinde bir, bir, bir Zapatista olduğu sürece, isyan içinde direneceğiz, yani savaşacağız. “1
İdari olarak odak noktası bölge ve yörelerden tabandaki topluluklara kaymaktadır (aşağıdaki bilgi kutusuna bakınız). Bu aynı zamanda 15 Kasım’da açıkladıkları gibi uzun bir değerlendirmenin sonucudur2. MAREZ ve JBG değerli “özyönetim okulları”, pratik özerklik okullarıydı. Teoriler, söylemler ve kitaplar yeterli değildir; özerklik yapmak demektir. Özeleştiri yaparak, önceki örgütlenme biçiminin tabandan gelen demokratik iddialarını (“aşağıdan”) karşılamadığını çünkü hala çok “piramidal “3 olduğunu belirtiyorlar. İleriyi düşündüğümüzde bu, tabanın güçlendirilmesi gerektiği anlamına geliyor. “İşte bu yüzden piramidi kısalttık. Onu tepeden kestik. Daha doğrusu baş aşağı çevirdik. “4
“Karteller ordular gibidir”
Ancak bu “yerele çekilmenin” ana nedenlerinden biri de muhtemelen aşırı boyutlara ulaşan organize suçlar ve devam eden militarizasyon, baskı ve paramiliter şiddettir. Meksika’daki uyuşturucu savaşı kuzeyden güneye, karteller için önemli olan Guatemala sınırına kaymıştır. Kartellerin gücü sadece uyuşturucu kaçakçılığını kontrol altında tutmalarına değil, aynı zamanda göçü “yönetmelerine” de dayanmaktadır. İnsan hakları izleme misyonları bölgede artık neredeyse mümkün değil çünkü çok tehlikeli. Kartellerin baş belası olan Zapatista yapıları için ise işler giderek daha da sıkılaşıyor. Son dönemde saldırılar ciddi oranda arttı.
Zapatistalar daha önceki yapısal şiddet ve adaletsizliğe toprak işgalleri gibi sosyal ve siyasi önlemlerle karşı koyabilirken, şimdi kaba fiziksel şiddetle karşı karşıyalar – özellikle de askeri düzeyde cevap veremeyecekleri bir tehdit. Dayanışma hareketinden bir kişi “Karteller ordu gibidir” diyor. Kişisel değerlendirmesi: EZLN (Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu) bir gerilla örgütü olmasına rağmen, kartellere karşı bir gerilla savaşı yürütmeye hazır değil ve bunu yapmak için yeterli silaha sahip değil.
Bu nedenle Zapatistalar için manevra alanı giderek daralıyor. Daha önce ikili bir güç durumu vardı – bir tarafta Zapatistalar, diğer tarafta Meksika devleti – ancak şimdi karteller şeklinde üçüncü bir güç eklendi. Bilgi veren kişiye göre, birçok insan Zapatistalara katıldı çünkü okullar gibi devletin yerine getirmesi gereken görevleri daha iyi yerine getirebiliyorlardı ve yapıları yozlaşmamıştı. Ancak bugün özerkliği açıkça tesis etmek giderek zorlaşıyor.
Mevcut Zapatista yapılarının büyük şehirlere (örneğin San Cristóbal, Altamirano) ve kartellerin ilgisini çeken bağlantı yollarına yakın olması bir sorun. Orijinal karakollardan ikisi sınırdaki Montes Azules ile daha kuzeydeki Ocosingo ve Palenque kasabaları arasındaki bölgede yer almaktadır. Bu dağlık ve ormanlık bölge göçmenler tarafından da kullanılmaktadır. Bir diğer rota ise daha batıda, Pasifik kıyısı boyunca uzanmaktadır. Karteller tüm bu bölgelerde çok aktif ve karkollar da buna bağlı olarak risk altında. Geçmişte uyuşturucu savaşının ağırlıklı olarak kuzeyde yaşandığı dönemlerde durum daha az ciddiydi. Tüm bunlara ek olarak, şu anda kartellerin yasal cepheleri aracılığıyla da dahil oldukları bir mega proje olan Tren Maya var.
Yeniden yapılanma özerk yapıları güçlendiriyor
Görüşülen kişi EZLN’nin planlarının ne olduğunun bilinmediğini vurguluyor. Bununla birlikte, “Zapatistalar son yıllarda kazandıkları mevzilerden öylece vazgeçmeyecektir” diyor. Gerçekçi bir olasılık, tabana doğru bir geri çekilme. Caracoleler “hedef” haline gelmiş ve bu nedenle işlevlerinden vazgeçmişlerdir. Özerklik inşa etme çabası hala devam ediyor, ancak bu başka yollarla yapılacaktır.
Zapatista dayanışma hareketinden bir başka kişi de bu görüşü paylaşıyor. Juntas ve MAREZ’in önceki sivil yapıları kırılganlığı azaltmak amacıyla kapatılmıştı. Yerel düzeye çekilmenin bir başka nedeni de (katılımcının yorumuna göre) yollardaki seyahat süresini azaltmasıdır. İdari memurlar bir yerden bir yere seyahat ederken barikatlardan geçmek zorunda kalmakta ve saldırılara maruz kalmaktadır.
Zapatistaların daha önce zaten güçlü bir şekilde örgütlendiği yerlerde şimdi daha da küçük bir düzeyde yeni bir örgütlenme gerçekleşiyor. Bu kişi, “Bu bir zayıflık işareti değil, aksine özerk yapıların doğrulanmasıdır” diye vurguluyor. Bu sadece şiddete karşı bir tepki değil, bildiriye göre on yıl önce başlayan ve son üç yılda yoğunlaşan bir süreç.
Başta da belirtildiği gibi: Taban düzeyinin güçlendirilmesi, MAREZ ve JGB ile kazanılan deneyimin mantıksal bir sonucu olarak da görülebilir. Zapatistaların on yıl önce şiddet olaylarının bu kadar tırmanacağını bilip bilmedikleri konusunda sadece spekülasyon yapabiliriz.5
Uyuşturucu savaşı şiddetle çözülemez
Bundan sonraki gelişmeler Meksika’nın diğer eyaletlerindeki toplumsal hareketlerin ve öz savunma gruplarının nasıl davranacağına da bağlı olacaktır. Ancak uyuşturucu savaşı şiddetle çözülemez. Hollywood filmlerinin aksine, bir suç örgütünün başını ortadan kaldırmak yeterli değildir. Gerçekte, giderek daha fazla kartel, alt kartel ve grup ortaya çıkıyor ve birbirleriyle savaşıyor, bu da daha fazla şiddete yol açıyor. “Bu mega bir kaos” diyor katılımcı. “Yerli halk ve Zapatistalar için çok zor zamanlar olacağından korkuyorum.” Durumun ciddiyetinin bir göstergesi de Zapatistaların artık uluslararası destekçilerine Chiapas’a gelmemelerini tavsiye ediyor olmaları çünkü güvenliklerini garanti edemiyorlar.
Uyuşturucu savaşının en büyük sorumluluğunun, şiddet sarmalını harekete geçiren ABD’ye ait olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla mevcut durum, kazananın olmadığı tam bir beyhudeliğe yol açan neoliberal politikaların bir sonucu olarak görülebilir.
Uyuşturucu savaşı konusunda sadece sosyal önlemler bir şeyler yapabilir, ancak (her düzeyde organize suçla iç içe olan) devlet bu sorumluluğu üstlenmiyor ve “aşağıdan” sosyal önlemler alındığında, karteller bunları yok etmek için ellerinden geleni yapıyor.
EZLN için yeni görevler mi?
Son bildirinin askeri örgüt EZLN ile sivil yapılar arasında bir ayrım yapması da ilginçtir: Piramidal form askeri yapı için uygun olabilir ama sivil yapı için uygun değildir. Bu da şu soruyu gündeme getiriyor: EZLN’nin işlevi şu anda nasıl kategorize edilmelidir?
İkinci görüşmeci EZLN’nin şu anda güçlendirildiğine ve kendisine başka, yeni roller verildiğine inanıyor. Daha önce EZLN’nin, eğer halkı askeri olarak gerçekten koruyamıyorsa, sadece sembolik bir şey olup olmadığı soruluyordu. Şimdi EZLN’ye farklı bir rol biçmek için yeni bir çaba var. Bunun tam olarak ne anlama geldiği hala belirsiz. “Açıkça saldıracaklarını ve silahlı güç kullanacaklarını sanmıyorum” diyor bu kişi. Bu Zapatistaların ilkeleriyle çelişir. Ancak asıl soru, şu anda ne tür bir gerilla stratejisinin uygun olduğudur. Bu kişi, “Halkı daha iyi koruyabilmek istiyorlar” diye ikna olmuş durumda.
Gelecek için olası stratejiler – dayanışmaya ihtiyaç var
EZLN’nin ne planladığı bilinmemekle birlikte, çeşitli olasılıklar akla gelmektedir. (Not: Aşağıdakiler tamamen öznel değerlendirmelerdir.) Görüşülen ilk kişiye göre, örneğin kartellerin daha az etkisi altında olan bölgelere çekilmeleri düşünülebilir. Ya da daha iyi zamanların gelmesini umarak durumdan uzak durmak. Alternatif olarak: belki de yerli kongre CNI ile birlikte ülke çapında büyük bir siyasi girişim. Organize suçla ilgili sorunlar Chiapas ile sınırlı değil. Mexico City’ye yürüyüş gibi toplumsal hareketlerle birlikte bir kampanya düşünülebilir. Böyle bir kervana saldırmak o kadar kolay olmayacaktır. Üstelik kartellerden ve militarizasyondan sadece Zapatistalar değil, nüfusun geri kalanı da zarar görüyor. Son olarak, mevcut güç ilişkileri ekonomik sömürüyle de bağlantılıdır.
1994 yılında EZLN ilk kez kamuoyunun karşısına çıktığında, sadece iki hafta sonra askeri eylemlerini durdurdu ve sivil nüfusa odaklandı. Mevcut durumda da aynı stratejiyi benimsemesi oldukça olasıdır.
Bir kaynağa göre (yine tamamen kişisel bir değerlendirme) Zapatistalar yakın gelecekte sessizliğe bürünecek ya da sadece fazla bir şey açığa vurmayan birkaç bildiri yayınlayacak, ancak gelecekte daha büyük bir şey planlanıyor. Geçmiş deneyimlere dayanarak, kamuoyuna güvenmeleri beklenebilir: “O zaman Avrupa’daki bizlerden de bu davayı desteklememiz istenecek.” Belki de bu, toplantılar dışında harekete geçirme gücünü kaybetmiş olan dayanışma yapılarını yeniden inşa etmek için de bir fırsat olacaktır.
Çünkü şu anda yaşananlar, son bildiride de okunabileceği gibi, bir yeniden örgütlenmeden daha fazlasıdır. “Tabiri caizse bu yeni bir girişimdir. Yeni bir meydan okuma. “6
Daha fazla bilgi için:
enlacezapatista.ezln.org.mx
www.ya-basta-netz.org
